Lean Manufacturing to podejście zarządzania, które znają już niemal wszyscy. Jego głównym celem jest eliminowanie lub redukcja marnotrawstwa w procesach produkcyjnych – tak brzmi definicja. Ale co tak naprawdę oznacza „marnotrawstwo”?

Według filozofii Lean, marnotrawstwo to wszelkie działania, które nie tworzą wartości dodanej dla klienta, czyli tej wartości, za którą klient jest gotów zapłacić. Eliminując marnotrawstwo, organizacje mogą osiągnąć bardziej efektywne procesy, obniżyć koszty, a jednocześnie utrzymać (lub nawet podnieść) jakość wyrobu czy usługi.

W koncepcji Lean Manufacturing wyróżnia się siedem podstawowych rodzajów marnotrawstwa:

• Nadprodukcja – wytwarzanie więcej, niż wynika z aktualnego zapotrzebowania, co prowadzi do nadmiernych zapasów i zamrożenia środków.
• Nadmierne przetwarzanie – wykonywanie zbędnych czynności, które nie zwiększają wartości produktu.
• Zbędne zapasy – przechowywanie materiałów, surowców czy produktów, które nie są natychmiast potrzebne.
• Zbędny transport – przemieszczanie elementów z punktu A do B w sposób nieoptymalny lub nieuzasadniony.
• Zbędny ruch – niepotrzebne ruchy operatorów wynikające np. z nieergonomicznego ustawienia stanowiska pracy.
• Wady produkcyjne – produkty niespełniające wymagań jakościowych, które wymagają poprawy lub są całkowicie tracone.
• Oczekiwanie – przestoje wynikające np. z niedostępności materiałów, awarii maszyn czy braku decyzji.

Wszystkie te formy marnotrawstwa mają wspólny mianownik: nie przyczyniają się do powstania wartości dla klienta.

Chociaż idea całkowitego wyeliminowania marnotrawstwa jest atrakcyjna, w praktyce okazuje się niemożliwa. Każdy proces zawiera czynności przygotowawcze czy wspierające, które – choć nie dodają bezpośredniej wartości – są niezbędne do realizacji danego zadania:

• Frezowanie nie odbędzie się bez wcześniejszego zamontowania narzędzia.
• Złożenie długopisu wymaga pobrania wkładu, nawet jeśli znajduje się on tuż obok stanowiska pracy.

To właśnie te nieuniknione czynności pokazują, że marnotrawstwo zawsze będzie obecne w pewnym stopniu. Dlatego kluczem nie jest dążenie do jego całkowitego usunięcia, ale umiejętność jego identyfikacji i nieustannego ograniczania jego wpływu na procesy.

Często na firmowych spotkaniach słyszymy ambitne zapowiedzi: „Zastosujemy narzędzie Lean i wyeliminujemy całe marnotrawstwo”. Tego typu deklaracje świetnie brzmią i robią wrażenie na decydentach, ale niestety – rzeczywistość szybko je weryfikuje.

Marnotrawstwo było, jest i będzie. Lean Manufacturing nie obiecuje cudów, lecz oferuje skuteczne metody identyfikacji problemów i ich systematycznego ograniczania.